Nhân vật của thế kỷ! Phụ nữ của thế kỷ! Chúng ta nghe những câu xưng tụng này quá nhiều đến độ ngày nay câu ấy không còn nhiều ý nghĩa. Nhưng “người của thế kỷ 12” thì chắc chắn phải là Thánh Bernard ở Clairvaux. Vị cố vấn cho các giáo hoàng, tuyên uý đạo quân Thập Tự Chinh (lần II), người bảo vệ đức tin, người hàn gắn sự li giáo, người canh tân đời sống đan viện, học giả Kinh Thánh, thần học gia và hùng biện gia: bất cứ danh hiệu nào kể trên đều làm nổi nang một người bình thường. Tuy nhiên, Thánh Bernard có tất cả những danh hiệu ấy - nhưng người vẫn mong muốn trở về đời sống âm thầm của đan viện.
Vào năm 1111, khi 20 tuổi, Bernard từ giã quê nhà ở Burgundy, nước Pháp, để gia nhập cộng đồng đan sĩ ở Citeaux (Xitô). Năm người anh em, hai người chú của người và khoảng 30 người bạn theo người vào đan viện. Trong vòng bốn năm, một cộng đoàn đang tàn lụi đã phục hồi sinh lực đủ để khai sinh một đan viện mới trong thung lũng Wormwoods gần đó, với Bernard làm đan viện trưởng. Nhiệt huyết của người thanh niên trẻ tuổi này là một đòi hỏi thật khắt khe, nhưng đối với chính anh hơn là với người khác. Một cơn bệnh nặng đã khiến anh kiên nhẫn hơn và thông cảm hơn. Không bao lâu, thung lũng này được gọi là Clairvaux, thung lũng ánh sáng.
Người có tài phân xử và cố vấn. Do đó, càng ngày người càng phải xa đan viện để giải quyết các tranh chấp đã có từ lâu trong Giáo Hội. Trong một vài trường hợp, hiển nhiên người đã dẫm chân lên một vài chức sắc khó tính ở Rôma. Thánh Bernard hoàn toàn vâng phục tính cách ưu việt của Tòa Thánh. Tuy nhiên, để trả lời một lá thư cảnh cáo từ Rôma, người viết, các giáo phụ tốt lành ở Rôma có quá nhiều việc phải làm để duy trì sự hiệp nhất trong Giáo Hội. Nếu có bất cứ vấn đề gì ảnh hưởng đến quyền lợi của họ thì người sẽ là người đầu tiên cho họ biết.
Sau đó không lâu, chính Thánh Bernard là người đã can thiệp vào một vụ li giáo đang bùng nổ mạnh và đã đứng về phía đức giáo hoàng ở Rôma để chống với phe ngụy giáo hoàng.
Trong cuộc Thập Tự Chinh II, Tòa Thánh thuyết phục được Thánh Bernard nhận làm tuyên uý cho cuộc viễn chinh này. Tài hùng biện của người đã giúp thành lập một đạo quân hùng mạnh và dường như đảm bảo cho sự chiến thắng. Tuy nhiên, tiêu chuẩn của các nhà lãnh đạo quân sự thì không giống như chủ trương của Thánh Bernard, và cuộc thập tự chinh đã kết thúc như một thảm họa về luân lý và quân sự.
Thánh Bernard cảm thấy phần nào có trách nhiệm trong sự suy sụp của thập tự chinh. Gánh nặng ấy có thể đã dẫn đến cái chết của người vào ngày 20 tháng Tám 1153.
Cuộc đời Thánh Bernard trong Giáo Hội thì tốt đẹp hơn chúng ta tưởng. Các nỗ lực của người tạo nên nhiều kết quả sâu rộng. Nhưng người biết, các kết quả ấy chỉ sinh nhiều ích lợi qua các giờ cầu nguyện và chiêm niệm để đem đến cho người sức mạnh và đường hướng khôn ngoan. Ðặc điểm cuộc đời người là sự sùng kính Ðức Maria. Các bài giảng và văn bản của người về Ðức Maria vẫn còn được coi là tiêu chuẩn của Thánh Mẫu học ngày nay.
“Khi hiểm nguy, khi do dự, khi khó khăn, hãy nghĩ đến Ðức Maria, hãy kêu cầu Ðức Maria. Ðừng để danh người tắt ở trên môi bạn, đừng bị đau khổ vì danh người không còn trong tâm hồn bạn. Có như thế, bạn mới chắc chắn được sự trợ giúp của lời người cầu bầu, đừng sao nhãng theo bước chân người. Với sự dẫn dắt của người, bạn sẽ không bao giờ lạc lối; khi cầu khẩn người, bạn sẽ không bao giờ nhát đảm; một khi có người trong tâm trí, bạn sẽ không bị lừa dối; khi được người nắm tay, bạn sẽ không thể vấp ngã; với sự phù trì của người, bạn không còn gì để sợ hãi; nếu theo người, bạn sẽ không mệt mỏi; nếu được người ưu đãi, bạn sẽ đạt được mục đích” (Thánh Bernard).
