Mọi người đều đồng ý rằng Thánh Tôma Aquinas là tiếng nói trổi vượt của truyền thống Công Giáo về lý lẽ và về sự mặc khải của Thiên Chúa. Người là một bậc thầy vĩ đại của Giáo Hội Công Giáo thời trung cổ, và được vinh danh với tước vị Tiến Sĩ Hội Thánh và Tiến Sĩ Thiên Thần.
Lúc năm tuổi, người được cha mẹ cho vào tu viện Biển Ðức ở Monte Cassino với hy vọng người sẽ thích lối sống ấy và trở nên một tu viện trưởng. Trong tu viện, các thầy giáo đều ngạc nhiên về sự tiến bộ của người, và mọi bạn cùng lớp đều thua kém người về việc học cũng như việc trau dồi nhân đức.
Khi đến tuổi khôn được lựa chọn con đường cho chính mình, Thánh Tôma đã khước từ mọi sự của thế gian và quyết tâm chọn Dòng Ða Minh trái với ý định của cha mẹ. Năm 1239, lúc mười bảy tuổi, người gia nhập Dòng Ða Minh ở Naples. Theo lệnh của bà mẹ, người bị các anh em bắt cóc và giam ở nhà trên một năm trời. Gia đình còn đi xa hơn nữa bằng cách dùng một cô gái điếm đến dụ dỗ người. Nhưng tất cả mọi cố gắng ấy đều vô hiệu, Thánh Tôma vẫn kiên trì với ơn gọi. Như một phần thưởng cho sự trung tín này, Thiên Chúa đã ban cho người ơn thanh sạch tuyệt đối, mà nhờ đó người xứng đáng với tước vị là “Tiến Sĩ Thiên Thần.”
Sau khi tuyên khấn ở Naples, người theo học ở Cologne với vị thầy nổi tiếng là Thánh Albert Cả. Ở đây người có biệt danh là “bò câm”, vì người to con và thường im lặng, nhưng thực sự người là một người rất giỏi. Vào năm hai mươi hai tuổi, người được bổ nhiệm để dạy học tại hai thành phố. Ðồng thời người cũng bắt đầu công bố các sáng tác của người. Bốn năm sau, người được gửi đến Balê. Vào năm ba mươi mốt tuổi, người đậu bằng tiến sĩ.
Ở Balê, người được vinh dự làm bạn với Vua Louis (sau này được tuyên thánh). Năm 1261, Ðức Urbanô IV gọi người về Rôma để dạy học, và người nhất quyết từ chối mọi vinh dự của một chức sắc trong giáo hội. Không những Thánh Tôma có tài viết, mà người còn có tài giảng thuyết với nhiều kết quả tốt đẹp.
Sự đóng góp lớn lao của người cho Giáo Hội Công Giáo là các trước tác. Sự đồng nhất, sự hài hòa và sự liên tục của đức tin và lý lẽ, của mặc khải và kiến thức loài người, được thấy đầy dẫy trong các văn bản của người.
Tập “Summa Theologica” là công trình sau cùng của người đề cập đến toàn thể thần học Công Giáo, nhưng không may chưa được hoàn tất. Người ngưng sáng tác sau khi cử hành Thánh Lễ vào ngày 6 tháng Mười Hai, 1273. Ðược hỏi lý do, người trả lời, “Tôi không thể tiếp tục... Tất cả những gì tôi viết, đối với tôi dường như chỉ là cọng rơm so với những gì tôi được thấy và những gì tôi được mặc khải.” người từ trần ngày 7 tháng Ba, 1274.
Thánh Tôma là một trong những thần học gia vĩ đại và ảnh hưởng đến mọi thời đại. Người được tuyên thánh năm 1323 và được Ðức Giáo Hoàng Piô V tuyên xưng là Tiến Sĩ Hội Thánh.
Chúng ta có thể coi Thánh Tôma Aquinas như một gương mẫu xuất chúng của Công Giáo trong ý nghĩa sâu rộng, toàn bộ và bao quát. Một lần nữa chúng ta phải quyết tâm sử dụng đến lý lẽ, là món quà của Thiên Chúa, để học hỏi và hiểu biết. Ðồng thời, chúng ta cũng phải cảm tạ Thiên Chúa vì ơn ích do sự mặc khải của người, nhất là qua Ðức Giêsu Kitô.
“Do đó chúng ta phải nói rằng sự nhận biết bất cứ chân lý nào đều cần đến sự trợ giúp của Thiên Chúa, để sự hiểu biết đó được Người thúc đẩy đến hành động. Nhưng họ không cần một khai sáng mới ngoài sự khai sáng tự nhiên của họ, để hiểu biết chân lý trong mọi sự, ngoại trừ một vài chân lý vượt quá sự hiểu biết tự nhiên” (Summa Theologica, 1-2, 109, 1).
