John J. Pilch (Thế Giới Văn Hóa Thời Đức Giêsu - Pt Tv. Nhật lược dịch)

CHÚA NHẬT XXII THƯỜNG NIÊN

Luca 14:1, 7-14

Trong thế giới Địa Trung Hải của Đức Giêsu, các bữa ăn là phương tiện truyền thông rất mạnh mẽ. Nói cho cùng, bữa ăn xác định và hợp pháp hóa vai trò và địa vị của một người trong cộng đồng. Vì lý do này, hầu hết các bữa ăn ngày xưa được tham dự bởi những người cùng cấp bậc trong xã hội. Giới lãnh đạo người Biệt Phái mời Đức Giêsu đến dự tiệc tại nhà ông ta, điều đó cho thấy những người Biệt Phái này chấp nhận Đức Giêsu như một người cùng cấp bậc xã hội.

THÙ NGHỊCH

Chủ nhà và những người khách “theo dõi” Đức Giêsu một cách kỹ lưỡng. Chữ được dùng ở đây và những chỗ khác trong Luca (6:7; 20:20) ám chỉ “sự quan sát thù nghịch.” Họ hy vọng bắt quả tang Đức Giêsu có khuyết điểm nào đó. Hiển nhiên việc mời “vinh dự” thì thực sự đạo đức giả.

Cách cư xử ở các bữa tiệc này thì rất quan trọng. Mọi người quan sát xem có ai tẩy rửa không (11:38); ai ăn cái gì, khi nào, và ở đâu (6:4); điều gì được làm hay bị bỏ qua ở bàn ăn (7:38, 40, 44, 49); ai được mời (14:12-14); người ta ngồi ở đâu (14:7-11); ăn với ai (15:2); và những người khác cấp bậc thì vào bàn ăn theo thứ tự nào (17:7-8).

Đức Giêsu phản ứng với sự quan sát thù nghịch này bằng cách kể cho họ nghe một dụ ngôn. Một dụ ngôn thường có nghĩa cùng những điều này và điều khác. Người kể chuyện thách đố người nghe hãy nhận ra “điều khác.”

VINH DỰ ĐÍCH THỰC

Sự thách đố này thì không lọt qua mắt các người khách, các luật sĩ và người Biệt Phái được mời cùng với Đức Giêsu bởi chủ nhân, một người lãnh đạo giới Biệt Phái. Máttthêu nói với độc giả của ông rằng những người Biệt Phái “ưa thích chỗ ngồi vinh dự ở các bàn tiệc” (23:6). Nhìn những thực khách mánh lới để ngồi vào chỗ vinh dự hơn, Đức Giêsu kể dụ ngôn.

Dụ ngôn của Đức Giêsu lập lại sự dạy bảo quen thuộc trong Kinh Thánh. Sách Châm Ngôn 25:6-7 và sách Huấn Ca 3:17-20 đưa ra sự khiêm tốn tương tự và được văn hóa mong muốn. Tâm điểm vinh dự của nền văn hóa này dạy bảo người địa phương hãy luôn giữ một bước đằng sau địa vị xứng hợp của mình. Điều này rõ ràng chứng tỏ rằng người ta không nên tìm cách tỏ ra tốt hơn người khác.

Giữ một bước đằng sau cho phép người ta được vinh dự bởi chủ nhà khi ông này mời họ lên một chỗ cao và quý phái hơn ở bàn tiệc.

Những người khách ở bữa tiệc biết các quy tắc văn hóa này, nhưng đúng với loại của họ (như được Mátthêu diễn tả), người Biệt Phái thích tìm những chỗ vinh dự.

Chính sự kết luận của Đức Giêsu là điều chấn động. Dạng thụ động (“sẽ bị hạ thấp” và “sẽ được nâng cao,” c. 11; cũng xem thêm Luca 18:14) trong Kinh Thánh thường có nghĩa Thiên Chúa là đấng thi hành những hành động này. Với cấu trúc văn phạm này, Đức Giêsu nhắc nhở các người tìm vinh dự ở bàn tiệc rằng Thiên Chúa quyết định chỗ vinh dự đích thực. Những quan điểm của loài người, nhất là bạn bè và người thân, thì không đáng tin cậy.

VINH DỰ ĐÍCH THỰC LẦN NỮA

Việc chấp nhận lời mời ăn tiệc trong thế giới Địa Trung Hải xưa đòi hỏi người khách phải đáp lễ. Không phải là không phổ thông khi khách được mời lại từ chối, nhất là khi họ nhận thấy rằng việc đáp lễ thì khó khăn hoặc không thể cáng đáng nổi.

Điều này có vẻ thô bỉ đối với tín hữu Tây Phương, nhưng tập tục trao đổi này là một yếu tố chính trong đời sống kinh tế sòng phẳng trong thời của Đức Giêsu. Tôi giúp bạn một việc; bạn giúp tôi một việc – một cách không cùng. Quy tắc căn bản về lối đối xử này hướng dẫn các chủ nhà lập danh sách các khách được mời.

Lời khuyên của Đức Giêsu cho chủ nhà (c. 12) thì không chỉ thô lỗ và xúc phạm những còn chấn động. Đó là cách cư xử vô cùng tệ hại cho một người khách khi nói với người chủ về cách mời khách!

Hơn nữa, mời những người mà họ không thể đáp lễ thì được coi là một sự tự tử về văn hóa. Những người khách như thế – người nghèo, què, tàn tật, và đui mù (c. 13) – thì hiển nhiên ở cấp bậc thấp hơn chủ nhà. Giao tiếp với những người như thế chỉ làm ô nhục chính địa vị của mình. Những người ngang bằng về xã hội sẽ xa lánh lời mời trong tương lai, và chủ nhà này sẽ bị tiêu tan về diện xã hội.

Tuy nhiên, Đức Giêsu vẽ ra một hình ảnh khác về vinh dự “đích thực.” Đó không phải là sự xét đoán của con người, hay việc đáp lễ quyết định vinh dự. Thiên Chúa quyết định vinh dự đích thực, và khi người công chính sống lại, chính Thiên Chúa sẽ thưởng và vinh danh chủ nhân nào đã có lòng tốt với những ai không thể đền đáp lại.

Câu này chắc chắn làm người Biệt Phái đau điếng, họ tin vào sự sống lại (CV 23:6). Khi đặt ra cái bẫy cho Đức Giêsu, chính họ lại bị lọt bẫy bởi Đức Giêsu, mà sự giảng dạy của Người thực sự đảo ngược thế giới này (xem CV 17:6).