John J. Pilch (Thế Giới Văn Hóa Thời Đức Giêsu - Pt Tv. Nhật lược dịch)

CHÚA NHẬT XX THƯỜNG NIÊN

Luca 12:49-53

MUỐI VÀ LỬA

Trong tiếng Aramaic, chữ Đức Giêsu nói được dịch là “mặt đất” thì cũng có thể được dịch là “lò đất – và trong đoạn này nó hợp lý hơn về văn hóa.

“Lò đất,” loại bếp lò phổ thông trong các làng vùng Địa Trung Hải, được làm bằng bùn hay đất sét. Nhiên liệu để đốt là các mảng phân lạc đà, được phơi khô và ướp muối để có thể cháy mạnh hơn. Muối có khả năng kỳ lạ. Một tảng muối được đặt trên nền lò đất để giữ cho lửa cháy cũng như các tinh thể muối trong các mảng phân. Dần dà tảng muối trong lò đất mất đi khả năng xúc tác và bị quăng ra ngoài (Mt 5:13). Muối mà không còn giúp bốc cháy hay dùng làm nhiên liệu thì vô dụng (Lc 14:34-35).

NGƯỜI ƯỚP MUỐI HAY KHƠI LỬA

Đức Giêsu đến để đốt lò (Lc 12:49), đó là, Đức Giêsu tự coi mình như một chất xúc tác. Người làm cho lửa bùng lên, những cuộc tranh luận sôi nổi, các gia đình cãi nhau và trở nên chia rẽ trong quan điểm của họ về Người. Đức Giêsu khích lệ các môn đệ hãy trở nên chất xúc tác và thi hành chính những gì Người làm (Mt 5:13; Mc 9:49).

Làm thế nào những nhận xét này thích hợp với Phúc Âm Luca về sự bình an? Làm thế nào ý tưởng rất hợp lý văn hóa của Đức Giêsu là khơi lửa thì phù hợp với tường thuật về thời thơ ấu của Luca, trong đó Đức Giêsu được mong sẽ đem lại bình an (1:79; 2:14, 29)?

BÌNH AN

Một mấu chốt được tìm thấy trong ý niệm về bình an của người Trung Đông. Tiếng Hebrew, shalom, tối thiểu có tám ý nghĩa thật khác biệt. Nhưng không bao giờ nó có nghĩa sự thinh lặng có trật tự, sự yên tĩnh, mọi thứ có lớp lang, hay các phong cảnh khác mà người Tây Phương ưa thích.

Xã hội Trung Đông thì ồn ào, lớn tiếng, náo nhiệt, tự phát. Phong cảnh văn hóa cho một ý niệm bình an của người Trung Đông là con nít la hét, người lớn quát tháo hay cãi nhau, dân chúng ca hát, và mọi thứ lộn xộn một cách thú vị.

Sự bình an của người Trung Đông thì gồm cả những kình địch bình thường trong gia đình. Có nhớ một người tham lam đến xin Đức Giêsu nói anh của mình chia gia tài không (x. Luca 12:13; Tl 21:17)? Còn bà Rêbécka khuyên con trai, Gia-cóp, lừa cha của mình, ông Isa-ác, để cho mình di sản (St 27) thì sao? Hãy nhớ đến những mưu đồ của dòng họ Đavít (1-2 Samuen). Và làm sao người Tây Phương có thể không sững sờ về các hoạt động chính trị “bình thường” trong triều vua Salomon (1 Cv 1-2) được.

Ngay cả các nhóm gia đình giả tưởng cũng ganh đua cách bình thường. Bạn nghĩ thế nào về hai anh em, Giacôbê và Gioan, tìm kiếm chỗ có vinh dự cao trong đoàn tùy tùng của Đức Giêsu mười hai người (Mc 10:35), hoặc cả mười hai người tranh luận trong bữa Tiệc Ly xem ai là người lớn nhất (Lc 22:24)?

ĐỨC GIÊSU “CHẤT XÚC TÁC CHIA RẼ”

Điều Đức Giêsu khẳng định rằng Người sẽ gây chia rẽ trong các gia đình thì hiển nhiên ở trên và ở ngoài những điều vớ vẩn trong gia đình và các nhóm ở Địa Trung Hải như nhận xét nói trên. Nó nghiêm trọng hơn nhiều.

Sự phân biệt sắc sảo của phẩm trật xã hội mà nó là đặc tính hồi xưa thì được tuân giữ cách cứng rắn bởi mọi người. Không ai dám bước ra khỏi vị thế được thừa hưởng hay được ấn định. Làm như thế là liều mất mạng sống. Một sự di chuyển liều mạng này là giao tiếp với những người ở ngoài địa vị xã hội của mình. Những người cùng thời với Đức Giêsu mà họ yêu thích Người và quyết định đi theo Người thì cũng sẽ phải tham gia nhóm gia đình giả tưởng của Người. Đức Giêsu nói, “Mẹ tôi và anh em của tôi,” đó là, những người bà con mới, giả tưởng, “là những ai nghe lời của Chúa và thi hành lời ấy!” (Luca 8:21).

Tự tách rời khỏi gia đình hay gia tộc là vấn đề sinh tử theo nghĩa đen. Giới trưởng giả, (kể cả “người tham lam [giầu có] mà Luca thường bao gồm trong Phúc Âm của mình), sẽ mất hết mọi thứ, tất cả tài sản, thế lực, và ảnh hưởng, vì giao tiếp với loại người không đúng hay tham gia các nhóm không đúng.

Tham gia nhóm của Đức Giêsu cũng nguy hại cho các quan hệ của một người với hệ thống bà con rộng lớn được hình thành bởi hôn nhân, một hệ thống rộng hơn gia đình ruột. Đây là chỗ mà những người bên vợ hay bên chồng và các phần tử gia đình khác bước vào khung cảnh (Luca 12:52-53).

Bởi miêu tả làm thế nào trở nên chất xúc tác cho lửa trong lò đất và kêu gọi chúng ta hãy trở nên như thế và thi hành giống như vậy, Đức Giêsu thách đố các tín hữu Hoa Kỳ. Văn hóa chúng ta kiêu hãnh về đức tin nơi Thiên Chúa, nhưng chúng ta tin rằng tôn giáo và chính trị không được trộn lẫn. Giáo sĩ có thể cầu nguyện trước các khóa họp lập pháp và chúc lành cho các xung đột, nhưng chỉ trích và phản đối thì không được đón nhận.

Ai trong chúng ta là muối của mặt đất này?