Peter Phạm Văn Minh
VIỆT SỬ CÔNG GIÁO THI CA
Quy Nhơn Nước Mặn chào ai.
Thánh Đường, Trường học bài sai sải dài.
Một-năm-mười-tám công khai. (1618)
Vạch định kế hoạch chia vài hướng đi.
Người “tuyên-úy”, kẻ phụ tuỳ.
Tân tòng Rửa Tội thích nghi mọi bề.
Giáo dân vất vả nhiêu khê
Quy Nhơn Quan phủ lệnh thuê làm nhà.
Nhà to trải rộng thảm hoa. (trang 94, t1, sđd. BĐS)
Ngàn vị đinh tráng lập ra Thánh đường.
Thực phẩm lệnh chuyển tiếp nhường.
Lúa gạo chu cấp tiếp đường các Cha.
Một-sáu-mười-chín vang xa. (1619)
Nhật kiều... Hải-Phố thánh ca vang rền.
Nguyện đường công giáo lập nên.
Bốn-mươi rửa tội lập thêm giáo đường.
Truyền giáo cùng tận muôn phương
“Tính-chất-phổ-quát” là đường Chúa ta.
Không chỉ ở một quốc gia.
Đa mang sắc tộc lan ra toàn cầu.
Không vì một xứ nào đâu... .
Muôn dân mọi nước đạo cầu mọi nơi.
Vua dưới đất, mê ăn chơi.
VuaTrời hạ giáng đến thời cứu dân.
Vua dưới đất giết chúng dân.
Vua Trời chịu chết chuộc dân hiến mình. (&hạ thân)
Một-sáu-hai-mốt một tiến trình. (tr 100, t1, sđd.BĐS)
Thông thạo tiếng Việt Cha mình giảng rao. (1621)
Cha Borri về Ma-cao.
Bozumi tới giảng, tiến vào Quy Nhơn.
Pina soạn sách khởi ơn.
Quốc ngữ khởi những điều ơn phước lành.
Một-sáu-hai-hai hiệp hành. (1622)
“Kinh-bổn” giáo lý chuyển nhanh ơn lành.
Gốc dấu sắc huyền định danh...
Âm thanh tuyệt mỹ hình thành ngữ âm.
(https://vi.wikipedia.org/wiki/Francisco_de_Pina)
(https://www.tuoitre.vn/francisco-de-pina-nguoi-dau-tien-tao-chu-quoc-nguđăng 25/4/2019 13:24 GMT+7)
Một-sáu-hai-bốn sắc cầm (1624)
Di-Pina dạy giáo lý ươm mầm vương phi.
Bà Minh-Đức-Vương-Thái-Phi. (1568-1648)
Vợ chúa Nguyễn-Hoàng trị vì đàng trong.
Đắc-lộ khai sáng đổi lòng (Alexandre de Rhodes: tên việt hóa)
Madalena khấn mong Thiên-đàng.
Công cuộc truyền giáo nhẹ nhàng.
Vương phi hoàng tộc hợp hoan thi đàn.
https://vntaiwan.catholic.org.tw/ghvietnam/tudaovn4.htm
Truyện-Kiều âm sắc chuyển sang.
Thanh âm Tiếng Việt hoán làn thi ca.
Ngôi-Lời thêu dệt gấm hoa
Câu chuyện “Quốc-Ngữ” tụng ca ơn trời.
Majorica tiếp đáp lời.
Bốn-lăm tác phẩm rạng ngời văn chương.
(https://vi.wikipedia.org/wiki/Girolamo_Maiorica )
(https://www.dongten.net/2014/02/18/so-luoc-ve-cha-girolamo-maiorica. Lm Nguyễn Hai Tính. SJ.)
Hộ giáo, kinh dịch sách thiêng.
Nhiệt tâm rao giảng khắp miền gần xa
Đa sắc tộc, đa quốc gia.
Fernandes đến Tháp-Chàm, và... Qui-Nhơn.
Hai Bồ, một Ý chuyển ơn.
Thêm một Cha Nhật rộng cơn gió lành.
Quốc-tế truyền giáo dựng quanh.
Không để chính trị lợi danh chen vào
Hai-trăm-bảy-lăm anh hào. (tr 101, t1, sđd.BĐS)
Nho-gia, trí-thức đón chào theo vô.
Cụ Nghè ái mộ Gia-tô.
Phao-lồ Quan trấn tín đồ ấn trao. (tr 102)
Thừa-sai lực mỏng việc giao
Thiếu thốn nhân lực cần bao sức người.
Cánh đồng nảy nở tăng mười.
Hàng giáo sĩ chỉ ít người đảm đương.
Giáo chức nhận thức tỏ tường.
Cánh tay trợ thủ yêu thương lúc này.
Cánh đồng cần có thợ cày.
“Thầy-Giảng” đào tạo đêm ngày chung tay.
Chủng viện chưa lập được ngay…
Dòng Tên ứng phó dựng xây trường Thầy.
Tuyển sinh chọn chính dân đây.
Phong tục, tập quán dạn dày kinh qua.
Cánh tay đắc lực các Cha.
Bôn ba chẳng ngại nẻo xa hiểm nghèo.
Trình độ tri thức hợp theo. (tr 106)
Ngôn ngữ đồng nhất cùng gieo Tin Mừng.
Bột dậy hương, thơm bừng bừng
Cánh đồng truyền giáo, tưng bừng lan nhanh.
Dòng-Tên ơn Chúa hình thành…
Tuyển các Thầy-giảng thi hành việc chung
Dấn thân mục vụ tháp tùng
Trợ sĩ đáp ứng từng vùng đảm đương.
Dạy kinh, soạn sách, kỷ cương
Hỗ tương nhân sự xa phương gọi về.
Dự tòng tìm hiểu say mê
Kinh-bổn đối đáp truyền về nơi nơi.
Truyển khẩu kinh sách kíp thời.
(https://www.dongcong.net/DoiSongKH/GuongTruyenGiao/17.htm .
Một Linh mục ẩn danh)
Vãn ca truyền giáo đáp lời ngân vang.
Giáo đường kinh nguyện rộn ràng
Giáo dân, giáo sĩ hàng hàng tiến lên.
Đồng hành Giáo hội kề bên.
Nương theo cánh gió thuyền bền vượt qua.
Đức Kitô – Lễ Vượt Qua.
Việt-Sử-Công-Giáo đơm hoa thập hình.
Chiến tranh Nam-Bắc nội tình
Núi-sông xương-máu đất mình tang thương .
Công giáo giữa nỗi đoạn trường
Một-sáu-hai-lăm giáo đường đổ chuông. (1625)
Như chuối gặp bão gãy buồng...
Cửa-Hàn sóng đánh thuyền buông tròng trành.
Cha Pi-na chết hiền lành.
(https://vi.wikipedia.org/wiki/Francisco_de_Pina
https://tgpsaigon.net/bai-viet/cuoc-hai-hanhcua-cha-francisco-de-pina. Đăng ngày 22/8/2020 của Đình Nam.
https://tuoitre.vn/francisco-de-pina-người-dau-tien-tao-chu-quoc-ngu-20190424202638287.htm)
Máu hòa Đất-Việt thiện lành hiền lương
Máu Thập-Giá đổ kiên cường.
Như minh chứng sống con đường cha đi.
Việc “La-tinh-hóa” đã ghi.
Chuyển âm Việt-ngữ trước khi sinh thì.
Hội-An còn nhớ những gì.
Bóng Cha in sóng rù rì bãi xưa.
(https://vns.edu.vn/index.php/vi/nghien-cuu/viet-ngu-hoc/1115-francesco-de-pina-nguoi-dau-tien-tao-chu-quoc-ngu. Đăng ngày 15/5/2019)
Một-sáu-hai-sáu in bóng dừa. (1626)
Julien đến tình vừa thương trao. (*1)
Trịnh-Tráng trọng thị anh hào
Giáo đoàn Kẻ-Bạng dạt dào tin vui.
Bảy mươi giáo hữu bùi ngùi.
Mừng ngày nhập đạo dậy mùi ngàn hoa.
Hoa Hồng xỏa cánh kiêu sa.
Hương thơm lan toả khắp nhà giáo dân.
Một-sáu-hai-tám cơn bão gần. (1628)
Trịnh-Tráng cấm cách bần thần tâm can.
Cấm “Tây-dương”, diệt lan tràn.
Ngàn-sáu đạo hữu ân ban Đàng-ngoài. (1600 người)
(https://hdgmvietnam.com/chitiet/bien-nien-su-cua-giao-hoi-cong-giao-viet-nam-25943)
Con-Đường hướng đạo xứ Đoài.
Tới cùng Thiên-Chúa nhớ hoài người ơi.
Một-sáu-hai-bảy chơi vơi. (1627)
Bắc-Nam Trịnh-Nguyễn giao thời chiến tranh.
Ghét ghen, đố kỵ, tranh giành.
Nồi da xáo thịt dân lành chết oan.
Bắt bớ, vu khống, hàm oan.
Tai bay vạ gió người loan Tin-Mừng.
Tràng-Hạt…bùa chú... coi chừng?.
“Tây-dương-đạo-trưởng”…hổng chừng... “pháp-sư?”
Bắt hồn đem tế vua ư.
Làm tôi súc vật lạc cư về Bồ? (tr 113, t1, sđd.BĐS)
Một-sáu-hai-tám kinh đô. (1628)
Thăng-long cổ kính tín đồ tăng nhanh.
Catarina bậc trâm anh.
Chị của Trịnh-Tráng ghi danh tín thành
Cha Đắc-lộ giỏi hiệp hành. (tr134,t1,sđd.BĐS)
Bốn năm sơ kết ơn lành thái lai
Một-sáu-hai-bảy ngàn-hai.
Một-sáu-hai-tám đã ngoài hai thiên. (2000 người)
Một-sáu-hai-chín nguyên niên.
Bốn ngàn giáo hữu tuyệt nhiên toàn tòng. (4000 người)
Nam triều hạn hán chưa xong.
Lại thêm ôn dịch châu mòng chấu tô
Một-sáu-hai-chín nắng khô. (1629)
Trời làm hạn hán rỗng bồ lương khan.
Châu chấu phá hoại mùa màng.
Dân tình đói khổ đổ quàng đạo tây.
Vu khống giáo sĩ quấy rầy.
Sãi-vương nghiêm lệnh…Cha-Thầy không tha.
Sai lính lùng bắt các Cha. (tr 115, t1, sđd.BĐS)
Luigi, Fontès điệu ra bến thuyền.
Bắt Bozumi... lệnh truyền.
Cùng cha Mattos giam liền nhà lao.
Vững tin Dân Chúa…tự hào.
Ba-trăm-hai-mươi... lượt vào Phú-Yên. (320 người)
Nước-Mặn Rửa Tội nửa thiên. (480 người)
Ở nơi Quảng-Ngãi hơn liền hai trăm... (275 người)
Trại cùi Đắc-lộ viếng thăm.
Văn-Nô tên trại chuyên chăm kẻ hèn.
Tập trung trước Chúa ca khen.
Tuân giữ “Thập-giới” như đèn sáng soi. (10 điều răn)
Sang –hèn đều được gọi mời
Đáp lời Thiên Tử vào đời cứu dân. (& kíp thời)
Hoàng tộc đón nhận hồng ân.
Vương-phi, cung-nữ chung phần niềm tin.
