John J. Pilch (Thế Giới Văn Hóa Thời Đức Giêsu - Pt Tv. Nhật lược dịch)

CHÚA NHẬT IV PHỤC SINH

Gioan 10:27-30

Nhìn trong bối cảnh văn hóa, các câu ngắn này bao hàm một kiến thức về sự thân tình và tiểu tiết của hai yếu tố then chốt này: mối quan hệ giữa một người cha và con trai vùng Địa Trung Hải, và sự hiểu biết về chiên và các người chăn chiên vùng Địa Trung Hải.

CHA VÀ CON TRAI VÙNG ĐỊA TRUNG HẢI

Tuy được nuôi dưỡng từ khi mới sinh chỉ bởi các phụ nữ, một con trai vùng Địa Trung Hải ở tuổi dậy thì bị thô lỗ đẩy vào thế giới giai cấp khắc nghiệt của đàn ông. Ở đây nó học vâng phục và tính chất đàn ông, thường bởi được dậy rằng phải kiên cường chịu đựng hình phạt thể xác.

Thánh sử Gioan trình bày mối quan hệ của Đức Giêsu và Cha trên trời của Người về phương diện quan hệ đích thực và tuyệt hảo giữa cha và con trai người Địa Trung Hải. Cha trên trời yêu quý Đức Giêsu (3:5), và Đức Giêsu biết Cha của Người một cách mật thiết (8:55; 10:15). Đức Giêsu được dạy bảo bởi Cha của Người (8:22) và thi hành thánh ý của Cha (4:34; 6:38). Chỉ trong Phúc Âm Gioan, Đức Giêsu nhận được mệnh lệnh từ Cha của mình liên quan đến cái chết và sự phục sinh của Người: “Tôi có quyền hy sinh, và lấy lại mạng sống ấy. Tôi nhận được mệnh lệnh này từ Cha của tôi” (10:18). Đức Giêsu vâng theo mệnh lệnh này mà không thắc mắc, một cách tuyệt đối, và kiên cường.

Đức Giêsu và Chúa Cha là “một” như thế nào? Trong quyền năng và hoạt động, một kết luận tuyệt đối hiểu được thì có thể hợp lý rút ra từ sự quan hệ lý tưởng giữa Cha và Con theo quan điểm văn hóa Địa Trung Hải. Đức Giêsu thi hành những gì Chúa Cha cho phép Người thi hành. Đức Giêsu có thể thi hành những gì Chúa Cha làm: gìn giữ đàn chiên.

NGƯỜI ĐỊA TRUNG HẢI VÀ CHIÊN

Như trong mọi nền văn hóa, thế giới Địa Trung Hải cũng vậy, các thú vật được diễn dịch và coi như các dấu hiệu của những khác biệt bên trong riêng cho thế giới này. Thế giới Địa Trung Hải được vận hành bởi giá trị của vinh dự. Vinh dự đi liền với con người, họ phải bảo vệ và duy trì nó ngay cả khi phải chết. Nếu có liên quan đến nguy cơ tử vong, người có vinh dự sẽ chịu đau khổ trong thinh lặng, mà không than van.

Người Địa Trung Hải nhận thấy đây là cách phản ứng của con chiên. Khi bị xén lông hay ngay cả khi sắp sửa bị giết, con chiên vẫn im lặng và không kêu than. Đây là cách Isaia diễn tả người tôi tớ lý tưởng của Thiên Chúa: “Giống như con chiên bị dẫn đến lò sát sinh, và như một con chiên thinh lặng trước người xén lông, thì [người tôi tớ] đã không mở miệng” (Is 53:7). Đó chỉ là điều tự nhiên khi người bản xứ Địa Trung Hải liên đới đàn ông với con chiên. Do đó, chiên là con thú tiêu biểu cho vinh dự.

Tuy nhiên, người chăn chiên là một vấn đề khác. Trong lịch sử, họ được coi là các nhân vật cao quý, đầy vinh dự. Ngôn Sứ Êgiêkien (34) ám chỉ các vua là “mục tử.” Thiên Chúa được người Giuđê đạo đức coi là một mục tử (Tv 23). Nhưng trong đời sống hàng ngày ở thế kỷ thứ nhất họ được coi là không sạch, một lý do là vì họ thường xâm phạm quyền tư hữu của người khác khi thả chiên ăn cỏ. Một lý do khác là vì vắng nhà lâu ngày nên họ không thể bảo vệ người phụ nữ theo bổn phận. Do đó trong thế kỷ thứ nhất người chăn chiên mang tiếng xấu.

Khi tự gọi mình là “mục tử cao quý,” Đức Giêsu tự liên kết với các vua, và ngay cả với Thiên Chúa, Cha của Người. Bởi gọi các môn đệ là “chiên,” Người nhìn nhận địa vị vinh dự của họ.

Trong bài đọc hôm nay, Đức Giêsu nêu cao ba hoạt động vinh dự của một mục tử thay mặt cho con chiên của mình. (1) Mục tử biết rõ chiên của mình và không như người làm thuê họ có thể chểnh mảng việc chăm sóc. (2) Ông ta giữ chúng được an toàn khỏi mọi sự tấn công (“không ai [con người hay dã thú] có thể lấy chúng ra khỏi tay ông”). (3) Mục Tử Cao Quý, Đức Giêsu, đem cho những ai theo Người sự sống đời đời (“chúng không bao giờ diệt vong”).

Cũng như một người Địa Trung Hải đầy vinh dự thận trọng chăm sóc bạn hữu của mình, và cũng như một mục tử Địa Trung Hải đầy vinh dự chăm sóc chiên trong đàn, Đức Giêsu và Cha Người cũng chăm sóc những ai lắng nghe và đi theo Chúa.

NGƯỜI HOA KỲ, NGƯỜI CHA, VÀ CHIÊN

Người Hoa Kỳ xem những quan hệ cha và con thì rất khác với quan điểm của người Địa Trung Hải. Hơn nữa, tổng quát người Hoa Kỳ và nhất là Kitô Hữu Hoa Kỳ thì không thích bị so sánh với con chiên. Thay vào đó, người Hoa Kỳ tin vào sự tự lực. Nhận thức vể sự trình bày của Gioan về Đức Giêsu và Cha Người trong Phúc Âm hôm nay đưa ra một thách đố cho các tín hữu Hoa Kỳ, nhưng họ không thể thoát khỏi điều đó nếu họ muốn là Kitô Hữu. Bạn sẽ chuyển dịch đoạn này như thế nào?