John J. Pilch (Thế Giới Văn Hóa Thời Đức Giêsu - Pt Tv. Nhật lược dịch)

CHÚA NHẬT III THƯỜNG NIÊN

Máccô 1:14-20

Bài đọc hôm nay của Máccô trình bày một lối giải thích về cách Đức Giêsu tuyển mộ các môn đệ đầu tiên mà nó khác với lối giải thích của Gioan (xem bài tuần trước Chúa Nhật II Thường Niên).

ĐỨC GIÊSU VÀ GIOAN TẨY GIẢ

Các học giả tin rằng sau khi chịu thanh tẩy, Đức Giêsu trở thành một môn đệ của ông Gioan, rao giảng thông điệp về sự sám hối và thanh tẩy người khác (x. Gioan 3:22). Sau một thời gian, Đức Giêsu bắt đầu khám phá ra một tác vụ mới cho chính mình. Theo Máccô, Đức Giêsu dấn thân vào công việc đó sau khi ông Gioan bị bắt (c. 14).

Chủ đề rao giảng của Đức Giêsu thì thật giống với ông Gioan Tẩy Giả: “Đây là thời điểm hoàn thành. Nước Thiên Chúa đang trong tầm tay. Hãy hoán cải, và tin vào tin mừng” (c. 15). Đức Giêsu mời những ai lắng nghe Người hãy trung thành trọn vẹn với Thiên Chúa vì triều đại của Thiên Chúa thì sắp sửa bắt đầu.

ĐỨC GIÊSU TUYỂN MỘ PHE NHÓM

Tín hữu thời nay thật sững sờ khi thấy những ai được Đức Giêsu mời tham gia với Người thì dường như họ từ bỏ mọi sự và theo Người ngay lập tức. Người ta còn bàng hoàng hơn nữa nếu đây là lần đầu tiên họ gặp Đức Giêsu.

Nền tảng văn hóa và sự hiểu biết làm sáng tỏ câu chuyện này. Dường như Đức Giêsu và bốn môn đệ Người kêu gọi ở đây thì không phải là những người xa lạ. Nếu họ không đích thân gặp nhau trước thời điểm này, họ đã để ý đến những khát vọng và mục đích của nhau. Trong thế giới cổ, các tin tức lan tràn mau lẹ nhờ hệ thống tin đồn rỉ tai.

Đức Giêsu, một người thợ từ Nadarét, một làng không quan trọng, đến Caphácnaum, một trung tâm sinh hoạt vùng Biển Hồ Galilê ở giữa giao điểm của những con đường chính. Sự hiện diện và hoạt động của Người khuấy động sự tò mò và trở nên đề tài cho những câu chuyện ngồi lê đôi mách. Dường như Người không đến đó để tìm việc làm. Thay vào đó, dường như Người tìm kiếm người khác để tham gia với Người trong một sự mạo hiểm thường tình.

Sự tụ tập người ủng hộ là điều thường xảy ra trong thế giới Địa Trung Hải. Về kỹ thuật, một nhóm người tụ tập cho một mục đích rõ rệt trong một thời gian giới hạn thì được gọi là một “liên minh”. Liên minh mà Đức Giêsu tụ tập thì tiếng kỹ thuật được gọi là một “phe nhóm” bởi vì nó tập trung vào một người mà họ nắm giữ và kiểm soát sự trung thành của nhóm này. Thường xảy ra là, trưởng nhóm có sự bất bình và họ tụ tập những người khác có cùng sự bất bình này.

Đâu là sự bất bình và những khát vọng, những mục tiêu, và hy vọng của các ngư phủ gia nhập nhóm của Đức Giêsu? Những điều này không bao giờ được nói rõ. Tuy nhiên, trước sự kiện Đức Giêsu được biết là con của một người thợ và bốn phần tử đầu tiên của nhóm này là ngư phủ, có lẽ họ tìm thấy một động lực chung trong những khó khăn nặng trĩu của đời sống hàng ngày. Những cảm nghiệm như thế sẽ là nền tảng cho kế hoạch rộng lớn của Đức Giêsu là công bố vương quốc Thiên Chúa, là ông chủ và là cha đích thực của dân Ít-ra-en.

Trong những xã hội mà chính quyền trung ương nhu nhược, dân chúng phát triển các phương cách chắc chắn hơn để đáp ứng các nhu cầu của họ. Sự bảo trợ là một hệ thống như thế trong thế giới Địa Trung Hải. Những người có phương tiện (ông chủ) được mong giúp đỡ những ai có ít hay không có phương tiện (thân chủ). Nhiều người từ chối vai trò ông chủ (Luca 12:15-21) khiến Đức Giêsu hướng dân chúng về Thiên Chúa là ông chủ chắc chắn duy nhất cho Ít-ra-en.

Đánh cá là một kỹ nghệ chính trong thế kỷ thứ nhất, rất nhiều gian khổ cho một gia đình độc nhất thời bấy giờ. Anh em ông Simon và Anrê làm việc với cha là ông Giôna, trong khi anh em Giacôbê và Gioan làm việc với cha là ông Dêbêđê. Hai gia đình này dường như hình thành một tập đoàn mà họ còn thuê những người khác (c. 20), đó là, thợ công nhật.

Những tập đoàn như thế được thầu cung cấp cá để đổi lấy tiền mặt hay cá đã biến chế. Các hồ sơ thế kỷ thứ nhất cho thấy việc trả công này rất thất thường và không đủ.

Hơn nữa, đánh cá là một phần của hệ thống thuế khóa. Những người thu thuế, như ông Mátthêu, cho thuê lại quyền đánh cá cho các tập đoàn để đổi lấy một phần trăm của số cá bắt được, đôi khi lên đến 40 phần trăm.

Ông Giôna và Dêbêđê phải thuê nhiều thợ công nhật để thay thế cho các con trai đã đi theo Đức Giêsu. Họ suy nghĩ tính toán rằng canh bạc ngắn hạn này có thể cải tiến số phận của họ nếu Đức Giêsu có thể tặng cho họ những gì Người hứa hẹn.

Các tín hữu Tây Phương thích lãng mạn hóa sự kêu gọi các môn đệ đầu tiên của Đức Giêsu. Những hiểu biết sâu sắc về văn hóa cho thấy là vấn đề sinh nhai bị đe dọa. Đâu là các vấn đề thực tế đời sống ở Hoa Kỳ khiến người ta đi theo Đức Giêsu với sự trung thành không lay chuyển?